Ece CEYHUN
Fas’ın Marakeş kentinde düzenlenen Dünya Bankası – IMF toplantılarına katılan QNB Finansbank Genel Müdürü Ömür Tan, “Yabancı yatırımcılar Türkiye’ye girmek için fırsat arıyor ama hangi ürüne, nereden, ne zaman gireceklerine bakıyorlar. ” QNB Finansbank’ın UNICEF işbirliğiyle yürüttüğü “Depremden etkilenen bölgede 100 okulun yenilenmesi” projesi kapsamında bir grup gazeteciyle bir araya gelen QNB Genel Müdürü Ömür Tan ile de güncel gelişmeleri konuştuk.
Dünya Bankası – IMF toplantılarından geldiklerini anlatan Tan, izlenimleri sorulduğunda, “Bu yıl toplantılara Türkiye’nin damgasını vurduğunu söyleyebilirim.” Tan, “Hem Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek’in hem de Merkez Bankası Başkanımız Hafize Gaye Erkan’ın yaptığı sunumlar büyük beğeni topladı.
Türk ekonomi yönetiminin konuşmacı olduğu bir bankanın yatırımcı toplantısında salon yetmeyince salon değiştirildi. Talep nedeniyle… Yatırımcılara çok net yanıtlar verildi. Bu toplantılara katılan CEO’larla 30 yıldır birlikteyiz. Hepsi olumluydu. Bu değerli. Sonuçta bu yatırımcıların parasını ülkemize çekmek istiyoruz. Bir inanç oluştu. Yeni ekonomi yönetimiyle birlikte hayatımızda pek çok şey değişti. Zor bir görevi üstlendiler.
Sorunların farkındalar. Parasal sıkılaştırmanın yanı sıra bu sorunların belli bir mekanizma ve belli bir süreç içinde adımlarla çözülmesi gerektiğini biliyorlar. Bu enflasyon ortamına, bu cari açığa, bu döviz kuruna bir günde gelmedik. Dolayısıyla dönüş hikâyesi için geldiğimiz döneme eşit bir zaman dilimi gereklidir. “Onlar da bunun farkındalar ve açık bağlantılar kuruyorlar” dedi.
Krediyi ihtiyacı olanlar kullanıyor
Bugün piyasada ticari kredi faizleri yüzde 40-45, bireysel kredi faizleri yüzde 60 civarında seyrederken, bankaların dönüşüm hedeflerine bağlı olarak mevduat faizleri de yüzde 35-45 civarında seyrediyor. QNB Finansbank Genel Müdürü Ömür Tan’a da kredi ve mevduat piyasasındaki gelişmeler ve vadesi geçmiş alacaklara ilişkin tahminlerini sorduk.
Öncelikle kredi faiz oranlarının rasyonel piyasa seviyelerine ulaştığını ve mevduatların beklenen enflasyon seviyelerine göre reel getiri sağladığını belirleyen Tan, şöyle konuştu: “Bu ülkede son yıllarda yaşanan sorun, talep tarafında yaratılan enflasyondu. Kredi kartı ve bireysel kredilerdeki inanılmaz artış buydu ve bugün normalleşti.
“Piyasanın gerçeklerinde, eğer birinin gerçekten ihtiyacı varsa kredi kullanır” dedi. Kredi büyümesinin devam edeceğini ancak daha rasyonel bir tabloyla karşı karşıya kalacağımızı anlatan Ömür Tan, banka bilançolarının birkaç çeyrek sonra toparlanacağını kaydetti.
Kredi faizi reel anlamda negatif
Tan’a şirketler bölümündeki gelişmeleri sorduğumuzda şu açıklamayı yaptı: “Enflasyon yüzde 75-80 civarındayken bir kesim kredi faizini yüzde 20-25 seviyesinde kullanmaya alışmıştı.
Bugün Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 65’tir. Yüzde 45 faizle kredi verdiğimizde buna ‘çok yüksek faiz’ deniyor ama bu işin psikolojik tarafı. Bugün hala gerçek negatif faiz oranları var. Etkiledi mi? Etkilenmiş. Gördüğüm şirketlerin çoğu işletme sermayesi ihtiyaçlarını azaltmaya çalışıyor.
Vadeleri kapatmaya çalışıyorlar. Büyük şirketler tedarikçilerine daha fazla vade açıyor. Bu dönemde banka limitleri hala gerçek olan ve sermaye birikimi olan şirketler daha sağlıklı olacaktır. Peki şirket bilançolarının bozulmasına neden olur mu? Olacak. İhracatta birçok potansiyel ve birçok sorun var. Türkiye’nin ihracatının büyük bir kısmı Avrupa’ya yapılıyor. Avrupa’da ciddi talep sorunları var.
Döviz kuru kesinlikle düştü ama elektrik ve personel anlamında yurt içi maliyetler arttı. Dolayısıyla sektörden sektöre farklılık gösterse de son 2 yılda sermaye biriktirip kârlılığı işine yansıtabilenlerin durumu daha iyi. “Bu dönemde tasarruf yapamayanlar sıkıntı yaşayabilir.”
Kredi ödemelerinde sorun yok
Kredi spekülatif bir yatırıma kullanılmadığı sürece bireysel kredi ödemelerinde herhangi bir sorun beklemediğinin altını çizen Ömür Tan, “Bireysel kredi kartları geçtiğimiz dönemde yüzde 100’ün üzerinde büyüme gösterdi. Kredi kartlarından nakit avans kullanımında büyük artış yaşandı. Tüketici kredileri çok arttı ama hepsinin faizleri reel olarak negatif. Bu kişiler bugün de çalışmalarına devam edebilirlerse kredi ödemelerinde herhangi bir sorun yaşanmayacaktır. “Mutlaka enflasyona uygun bir zam alacak” dedi.
Sabit faizli kredi kendi akışıyla ödenir
Ömür Tan, batık kredilerde artış eğilimi olmasına rağmen bireysel istihdam piyasasında ciddi bir bozulma olmadığı sürece büyük sorun beklemediğini anlatırken, şöyle konuştu: “Bu enflasyon ortamında sabit faizli TL krediler kendi akışındaydı ve 2014-2020 döneminde sorunlu kredi faiz oranı bugüne göre iki kat yüksekti.
“2-3 yıldır tahsilatlarımız borçlarımızdan fazla oldu” dedi. Sorulara yanıt veren Tan, takipteki kredi faiz oranlarının tarihi zirvelere ulaşmayacağını da öngörerek şu yorumu yaptı: “Türkiye’de toplam sorunlu kredi faiz oranı tarihin en düşük seviyelerinde.
Pandemiden bugüne… Enflasyon ortamında enflasyon aslında son 2 yıldır kredileri ödedi. Bugün sabit faizli TL kredi kullandığınız noktada enflasyonun yüzde 70-80 olduğu bir ortamda aslında yavaş ödeniyordu. Bu nedenle bilançolardaki sorunlu kredi oranı tarihsel olarak düşük oranlarda seyrediyor. Şimdi bu artacak ama nereye gidecek? Geçtiğimiz yıllardaki maksimum seviyelere bile ulaşamayacağını düşünüyorum. 2020’li yıllarda yüzde 5 civarındaydı. Şu anda 2,2 civarında. “Yükselecek ama zirveye ulaşacağından emin değilim.”
Normalleşme sürecine ilişkin sorulara da “Döviz spekülatif yatırım aracı olmaktan çıktı” diyen Tan, “Her şey bir günde düzelmeyecek” diye vurguladı. Tan, önümüzdeki dönemde jeopolitik, enerji gibi tüm girdi maliyetlerini etkileyecek büyük bir olayın yaşanmadığı bir senaryoda normalleşme sürecinin 2026 yılında tamamlanmasını bekliyor.
Depremden etkilenen çocuklar için 50 milyon TL’lik fon oluşturuldu
QNB Finansbank, depremin bölgede yaşayan yaklaşık 4 milyon çocuğun eğitimini aksattığını göz önünde bulundurarak eğitim alanında öncelikli ihtiyaçlardan biri olan fonksiyonel öğrenme alanlarına katkı sağlama kararı aldı. Çocukların normal eğitim şartlarına dönüş çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla QNB Finansbank – UNICEF iş birliğiyle “Depremden etkilenen bölgedeki 100 okulun yenilenmesi” projesi hayata geçirildi.
Depremden etkilenen çocukların eğitimine destek olmak amacıyla Mart ayında 50 milyon TL’lik kaynak ayıran banka, ilgili kurum, sivil toplum kuruluşu ve vakıflarla hızla iş birliği yaptı; Öncelikle ailesini ve evini kaybeden çocukların başka şehirlerde veya yaşadıkları yerlerde eğitimlerine dönmeleri için 36 milyon liralık fon ayrıldı ve TEV ve TED ile Minik Eller Büyük Hayaller Eğitim Bursu hayata geçirildi. Çocuğun eğitim hayatı boyunca ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite olmak üzere tüm eğitim kademelerinde 2.400 burs takviyesi verilecek.
Projenin amacı, deprem bölgesindeki çocukların daha uygun kurallarla hızla eğitime dönmesini sağlayarak hem psikolojik hem de eğitimsel açıdan destek olmaktı. Proje kapsamında 2023-2024 eğitim-öğretim dönemine hazır olacak okulların yenilenmesi için 10 milyon TL kaynak ayrıldı ve 100 okulun hızla normale dönerek yenilenmesi için harekete geçildi. Bu kapsamda Ağustos ayında 7 anaokulu, 58 ilkokul ve 35 ortaokulun tadilatına ve eğitim materyali desteğine başlandı.
Milli Eğitim Bakanlığı iş birliğiyle yürütülen çalışmayla yeni eğitim-öğretim yılı takvimine uygun olarak eylül ayında 100 okul açıldı. Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya olmak üzere 5 ildeki 100 okulda toplam 30 binin üzerinde öğrenci eğitim görüyor. Bu proje, QNB Finansbank tarafından, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılında bankanın “Çocukların eğitimine katkıda bulunarak Cumhuriyeti gelecek yüzyıllara taşıyacak çocuklara destek olmak amacıyla 100. Yıl Projesi” olarak belirlendi.
QNB Finansbank ayrıca; TEGV ile 2022 yılından bu yana sürdürdüğü “İklim Koruyucuları Yetiştiriyor” projesini, deprem sonrası bölgedeki çocukların psikolojik destek almasına yönelik farklı bir projeye dönüştürdü. Deprem bölgesinde etkin çalışan sivil toplum kuruluşlarından TEGV ile “Sosyal ve Duygusal Temelli Afet Sonrası Faaliyetler” adı altında bölgedeki çocuklara yönelik psiko-sosyal destek projesi başlatıldı. Devam eden proje kapsamında Ekim 2023’e kadar 1.750 çocuğa ulaşıldı.
Güneş enerjisi santrali yatırımı 2025’te tamamlanacak
QNB Finansbank Genel Müdürü Ömür Tan, Türkiye genelindeki merkez ofis ve Anadolu’daki şubelerde kullanılmak üzere 27 mW’lık güneş enerjisi santrali kurma çalışmalarının devam ettiğini, santral kurulumunun 2025 yılında tamamlanmasının hedeflendiğini belirtti.
İlk ‘Yeşil Mevduat’ yapıldı
QNB Finansbank Genel Müdürü Ömür Tan, banka olarak yatırımların sürdürülebilir kaynaklara yönlendirilmesini teşvik etmek amacıyla Yeşil Mevduat projesini hayata geçirdiklerini belirterek, şu bilgileri paylaştı: “90 günden 360 güne kadar sunulan bu ürün, müşterilere vadeli mevduat yatırımlarıyla çevresel etkisi yüksek projeleri destekleme fırsatı sunuyor.” Toplantıda verilen bilgiye göre kurumsal müşterilerin tercih ettiği ürünün vadesi 3 ay ile 1 yıl arasında değişiyor.
Ankara’da ‘yedek’ merkez kuruluyor
Yıllardır deprem gerçeğinden yola çıkarak pek çok önlemi hayata geçirdiklerini belirten Ömür Tan, olası bir İstanbul depremine karşı önlem olarak Ankara’da ‘yedek’ bir genel merkez binası oluşturmak için çalıştıklarını anlattı. Ömür Tan’ın verdiği bilgiye göre, bankanın kesintisiz çalışabilmesi için Ankara’daki İstanbul genel müdürlük binasında tüm birimlerin doğrudan temsilcileri bulunacak.
